Op 1 juni 2015 loopt de USA Patriot Act af. De verlenging van deze wetgeving, die de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA in staat stelt om onder andere (zakelijke) data en telefoongesprekken te analyseren om terroristische aanslagen te voorkomen, werd door het Amerikaanse senaat geblokkeerd. Het senaat stemde echter eveneens tegen nieuwe wetgeving, de zogenaamde “USA Freedom Act”, die het massaal verzamelen van telefoongegevens door de NSA aan banden zou moeten leggen.
Impasse
Kortom: het Amerikaanse parlement lijkt verzeild te zijn geraakt in een impasse: volledige controle vindt geen meerderheid, terwijl er ook geen substantieel draagvlak gevonden kan worden voor een volledige beperking van die controle.
Deadline Patriot Act: 1 juni 2015
Mitch McConell (voorman van de Republikeinen binnen de Amerikaanse senaat) meldde onlangs dat de leden van de senaat op 31 mei aanstaande weer bijeen zullen komen om tot een oplossing te komen. 1 juni is immers een harde deadline: dan verloopt de USA Patriot Act en zonder verlenging of vervanging bestaat er geen wettelijke grondslag meer voor het verzamelen van (telefoon)gegevens. Wordt vervolgd.
Franse Assemblé Nationale stemt in met afluisterwet
In tegenstelling tot in de VS, werd er op 5 mei jl. door het Franse Parlement met grote meerderheid ingestemd met een wet die de Franse inlichtingendiensten ruime bevoegdheden geeft om burgers af te luisteren. Volgens premier Valls is de wetgeving hoog nodig, omdat de dreiging van terrorisme bijzonder is toegenomen. Als ondersteuning van zijn standpunt voerde hij aan dat er in de afgelopen maanden maar liefst vijf aanslagen zijn verijdeld.
Het ontbreekt de inlichtingendienst niet aan bevoegdheden, maar aan capaciteit
Critici menen dat de in de nieuwe wet gestelde criteria om burgers af te luisteren en te controleren, te ruim worden gedefinieerd in indruisen tegen de vrijheid en privacy van burgers. “Liberticide” noemen de tegenstanders van de nieuwe wet dit. Bovendien menen de tegenstanders dat een verruiming van bevoegdheden geen oplossing is: er zou juist iets aan het capaciteitsprobleem van de inlichtingendiensten moeten worden gedaan. Er wordt nadrukkelijk verwezen naar de gebroeders Kouachi, die eerder dit jaar op brute wijze een aanslag pleegde op het Franse tijdschrift Charlie Hebdo: bij ieder nog vers in het geheugen. Zij waren immers al bekend bij de Franse inlichtingendienst.
Zwarte doos
Het meest discutabel is de “zwarte doos” die bij alle internetproviders zal worden geplaatst. Volgens de regering worden er slechts anonieme internetdata geanalyseerd en pas als deze data aanleiding geven tot verdenking, kan iemand anderszins afgeluisterd of geachtervolgd worden. Privacy activisten kunnen zich echter niet verenigen met de standpunten van de Franse regering. Gezien deze controverse heeft president Hollande de nieuwe wet zal laten toetsen door de Conseil Constitutionnel (de grondwettelijke raad). Wordt eveneens vervolgd.
Gulden middenweg de oplossing?
Hieruit lijkt naar voren te komen dat de wens om ingrijpende privacybeperkingen via wetgeving op te leggen, groter wordt kort nadat er een daad van terreur heeft plaatsgevonden en juist weer geleidelijk afneemt als de dreiging daarvan afneemt althans als de dreiging daarvan beter inzichtelijk is, of naarmate de tijd verstrijkt. De Patriot Act, die in ieder geval niet meer in zijn oorspronkelijk vorm verlengd lijkt te zullen worden, is immers een reactie op de gebeurtenissen van 9/11, wat inmiddels al weer een tijdje geleden is.
Door de impact die 9/11 heeft gehad, is het ook te veel gevraagd om alle privacybeperkingen over boord te gooien. Vandaar dat ook de Freedom Act geen meerderheid kreeg. Vermoedelijk (en hopelijk) zal dat tot gevolg hebben dat er een tussenweg zal worden ingevoerd: wel controle, maar niet ten koste van “alles”: wetgeving die meer zal zijn gebaseerd op ratio in plaats van op emotie. Ik verwacht dat de Franse trent de Amerikaanse uiteindelijk zal volgen. De tijd zal het leren.
